De Roos van Leary
Dit artikel gaat over de Roos van Leary. Dit model kun je gebruiken om te reflecteren op je gedrag in bepaalde relaties/ situaties wat niet effectief bleek te zijn. Vervolgens kun je mogelijk middels omgekeerd intervenieren proberen wel effectief te zijn. De Psycholoog Timothy Leary constateerde eind jaren '50 van de vorige eeuw dat mensen vaak op een voorspelbare manier op elkaar reageren. Hij kwam tot de conclusie dat het onderlinge gedrag van mensen in twee dimensies te vangen is. De eerste dimensie is hiërarchie, wie neemt de leiding en wie volgt. Leary noemt dat bovengedrag en ondergedrag. De tweede dimensie is het klimaat waarin mensen met elkaar communiceren. De uiteinden van deze dimensie noemt Leary samengedrag en tegengedrag. Iemand die wil samenwerken vertoont samengedrag, in tegenstelling tot iemand die saboteert en tegengedrag vertoont.Binnen de vier kwadranten van de roos van Leary kun je gedrag classificeren.
Leary constateerde dat mensen steeds op dezelfde manier reageren op een bepaald type gedrag. Bovengedrag blijkt als eerste reactie meestal ondergedrag op te roepen, terwijl ondergedrag weer bovengedrag oproept. Samengedrag lokt samengedrag uit, en tegengedrag lokt tegengedrag uit. Het aanvallend gedrag van de een zal bijvoorbeeld worden versterkt door de intuitieve defensieve reactie van de ander. Mensen zijn dus geneigd vaste gedragsstijlen ten opzichte van elkaar aan te nemen. Als mensen eenmaal bepaalde rollen tegenover elkaar ingenomen hebben, blijven ze deze vaak ook spelen. Zo ontstaan gedragpatronen. Wanneer het gedrag tegenover elkaar steeds extremer wordt, kan dat leiden tot een conflictsituatie. Dit kan worden voorkomen, wanneer je je bewust bent van deze gedragsstijlen en je je eerste intuïtieve reactie kunt vervangen door een andere reactie. De roos van Leary geeft je dan de mogelijkheid om bewust te kiezen voor ander gedrag in die situaties waarin je niet effectief bent. Je kunt bijvoorbeeld proberen om tegengesteld te intervenieren. Als iemand zich bijvoorbeeld aanvallend opstelt is de intuïtieve reactie een defensieve. Het aanvallend gedrag neemt daardoor echter toe en wordt steeds erger. Je kunt ook proberen om niet defensief te reageren, maar om onder-samen gedrag (hulpvragend) bij de ander te stimuleren door zelf boven-samen gedrag (leidinggevend) te kiezen. Het ongewenst aanvallend gedrag kan daardoor langzamerhand milder worden. Je neutraliseert dan als het ware het gedrag van de ander. Op bijvoorbeeld ongewenst onder-samen gedrag (hulpvragend) reageer je intuïtief door boven-samen gedrag (leidinggevend). Daardoor neemt het hulpvragend gedrag alleen maar toe. Je kunt ook proberen meer aanvallend gedrag bij de ander te stimuleren door zelf defensief gedrag te kiezen.
Tot slot
Hannah Nathans schrijft in 'Adviseren als tweede beroep' dat er wetmatigheden zijn waar te nemen in de wijze
waarop mensen op bepaald gedrag reageren (pag. 139, hoofstuk 3).
Tegengedrag roept tegengedrag op, samengedrag roept samengedrag op.
Bovengedrag roept ondergedrag en visa versa. De roos van Leary laat dus zien dat het gedrag van anderen niet uit de lucht komt vallen. Het ene gedrag lokt vaak het andere uit. Als je het gedrag van anderen wilt beïnvloeden om effectief te zijn, moet je dus eerst je eigen gedrag aanpassen. In plaats van je natuurlijke reflexen te volgen, kies je bewust voor diagonaal daartegenover liggend gedrag. Het is uiteraard niet nodig om bij elke situatie meteen na te gaan waar jij en de ander zich bevindt in de Roos. In veel situaties verspringen de posities van jou en de ander snel en natuurlijk van het ene kwadrant naar het andere. Maar in situaties waarin je vastloopt en niet effectief bent, kan de Roos van Leary een krachtig hulpmiddel zijn om dat gedrag van jou en de ander aan te passen om zo effectiever te zijn. Wil je meer weten over persoonlijke effectiviteit en de Roos van Leary? Neem dan contact op!
Gosse Korte: LinkedIN
Ik vind het erg leuk als je een reactie achterlaat op dit artikel en/of mijn blog onder de aandacht brengt bij anderen!
Reacties