De val van de ABN Amro - Prisco Battes en Pieter Elshout

Ik denk dat het zo'n twee jaar geleden is dat ik in een ruk 'De Prooi' van Jeroen Smit heb gelezen. Volgens Rijkman Groenink is dat een roman. In 'De Prooi' heeft Jeroen Smit de geschiedenis en de ondergang van de ABN-AMRO op schitterende wijze beschreven. In 'De val van de ABN AMRO' hebben Prisco Battes en Pieter Elshout hetzelfde gedaan, alleen iets minder smeuïg. En waar Jeroen Smit zijn boek begint bij de fusie van de ABN met de AMRO starten Battes en Elshout in het voorjaar van 2005, in tijde van de overname strijd om Banca Antonveneta. Uiteindelijk is de ABN AMRO dus vijandig overgenomen door Fortis, Santander en Bank of Scotland voor 72 miljard euro, op dat moment het op twee na hoogste bedrag dat ooit met een overname gepaard ging. In totaal incasseerden ABN AMRO-medewerkers bonussen ter waarde van meer dan 1 miljard euro. Uiteindelijk heeft de overheid/ belastingbetaler 30 miljard betaald om een deel van de ABN AMRO weer terug te kopen.

In 'De val van de ABN AMRO'  geven Battes en Elshout mooi antwoord op de vraag "Hoe kan het dat een grote internationale bank plots onderuit kon worden gehaald door een paar Londense Hedgefondsen? De auteurs geven op het eind van het boek in samenvattende conclusie het antwoord:

1. De koers van het ABN AMRO aandeel kwam jarenlang niet van zijn plaats. Een bedrijf waarvan een koers jarenlang niet van zijn plaats komt, verliest hoe dan ook de regie over zijn eigen toekomst.
2. De timing van de brief van het hedgefonds TCI, waarin zij de verkoop dan wel opsplitsing van de bank eisen (omdat losse delen van de bank meer waard zouden zijn dan de ABN AMRO als geheel) heeft voor de ABN AMRO dramatisch uitgepakt. De brief veroorzaakte een stijgende beurswaarde van de ABN AMRO waardoor ING afhaakte als mogelijke fusiepartner van de ABN AMRO.
3. Dat 't ABN AMRO aandeel jarenlang niet van zijn plaats kwam was ook een gevolg van slecht management. Dat er binnen de ABN AMRO nooit is aangedrongen op een bestuurswisseling is verbazingwekkend. Het bestuur bleek namelijk jarenlang niet in staat doelstellingen zoals kostenverlaging en grote overnames te realiseren. Bijzonder was ook dat de bestuursvoorzitter, Rijkman Groenink, toestemming had om grotendeels in zijn eentje onderhandelingen te voeren over overnames en op het eind de verkoop van de bank aan Barclays of ING.
4. De ABN AMRO mocht van de Amerikaanse toezichthouder geen nieuwe overnames doen in de V.S. omdat in 2004 aan het licht komt dat een vestiging van de ABN-AMRO in New York witwastransacties van Russische klant mogelijk heeft gemaakt. Tevens zijn er ongeoorloofde transacties gedaan met klanten in schurkenstaten als Iran en Libië. Groenink wilde dit verdoezelen hetgeen gemeld werd bij de toezichthouder door advocaten. Omdat de ABN AMRO daardoor geen overnames meer mocht doen, kon in de USA niet voldoende kostenbesparingen gerealiseerd worden. 
5. De ABN AMRO, gesteund door de Nederlandse Bank, kocht, op een tot dan toe ongekend agressieve wijze, in 2005 Banco Antonveneta. De Italiaanse centrale bank werd voor 't gerecht gedaagd vanwege allerlei ongeoorloofde beschermconstructies. De Nederlandse centrale bank en minister Gerrit Zalm oefende via Europa druk uit op Italië. Toen op haar beurt de ABN AMRO in 2007 met een vijandige overname bedreigd werd, kon de Nederlandse bank en minister de bank niet met beschermconstructies uit buitenlandse handen houden zonder beticht te worden van "Italiaanse toestanden". En deden dat dus ook niet.

Aan het eind van het boek staan ook enkele interviews met hoofdrolspelers in het drama. O.a. met Maurice Lippens, bestuursvoorzitter van Fortis. En dat was wel bijzonder om te lezen, wetende dat Fortis o.a. ten ondergegaan is omdat ze de overname van hun deel van de ABN AMRO niet konden opbrengen. (Ik heb 'De Kloof' deze zomer ook gelezen, waarin Piet Depuydt de ondergang van Fortis beschreven heeft. Ook een fascinerend boek!) In het interview staat namelijk dat Lippens nog zichtbaar nageniet van zijn overwinning. Hij is uiterst ontspannen. Op zijn kamer hangen schilderijen van Koning Willem 1, oprichter van zowel de voorganger van ABN AMRO als die van Fortis, die Brussel binnentrekt. Onder de leiding van Lippens is de beurskapitalisatie van Fortis 670 keer over de kop gegaan, tot 50 miljard euro. In dat interview wordt Lippens o.a. de vraag gesteld dat Groenink heeft gezegd dat Fortis te veel betaalt en dat Belgische aandeelhouders daarover stil zijn omdat dit de laatste kans was om de Nederlanders eronder te krijgen. Dat bleek uiteindelijk ook zo te zijn.

Gosse Korte
02-09-2011