Enneagram
Dit artikel gaat over het Enneagram, een model dat ik wel eens gebruik tijdens
de opleiding Kwaliteitsmanagement die ik geef. Het Enneagram is een model dat in het Grieks letterlijk 9 (ennea) en punt (gramma) betekent. Het is een dynamische cirkel die 9 persoonlijkheidstypes en hun onderlinge interacties beschrijft. Elk type heeft zijn eigen handelwijze die succes geeft, maar die ook beperkingen met zich meebrengt. Oftewel 9 patronen (automatische piloten) van denken, voelen en handelen. De types 3-9-6 zijn met elkaar verbonden evenals de types 1-4-2-8-5-7. De types zijn onder verschillende benamingen bekend.
Welk type ben jij?
Wil je weten welk type jij bent? Dan kun je onderstaande testen invullen:
Het doel is niet zozeer om de vragenlijst in te vullen, die resulteert in een analyse en die je vertelt hoe je bent, wat je persoonlijkheid is. De vragenlijst en het model zijn namelijk niet 'de waarheid'. Het gaat om reflectie. Dat het je kan helpen om je bewuster te maken van wat je drijft en waarom je de dingen doet die je doet (gedrag) in bepaalde situaties. Wanneer je je daar bewuster van bent kan dat je helpen om in bepaalde situaties anders te handelen dan dat je automatisch gewend bent om te doen. Je 'automatische piloot' uitzetten kan ertoe bijdragen dat je in bepaalde situaties effectiever wordt. Het gaat dus om verschillende niveaus in onderstaand model van Nathans waarin niveaus van persoonlijk functioneren staan. Dat model van Nathans gebruik ik wel eens bij opleidingen om te verkennen waar gedrag vandaan komt en wat het resultaat van het gedrag is.
De essentie van het Enneagram is ontwikkeling. Het is niet de bedoeling dat je gaat denken 'ik ben nou eenmaal zo.... ze moeten me maar nemen zoals ik ben...' want daar schiet je niet veel me op. Het model is niet bedoeld om patronen van gedrag (automatische piloot) verder te fixeren, maar om er juist afstand van te kunnen nemen. Je wordt je bewust van dankpatronen en mentale gewoonten en kunt proberen die soms los te laten en minder blind te worden voor andere gezichtspunten.
Dankzij het enneagram kun je je eigen reacties leren begrijpen en zicht krijgen op wie je bent en wat je drijft. Het enneagram is niet bedoeld om mensen in hokjes te stoppen. Het enneagram helpt ons onze kwaliteiten beter te herkennen en te gebruiken en onze valkuilen onder ogen te zien en te overwinnen. Je kunt mogelijk afstand nemen van eigen automatismen en op een bepaalde situatie reageren in plaats van op de door het type ingegeven interpretatie van de situatie. Daarmee kun je je persoonlijke effectiviteit vergroten. Bovendien kan kennis van andere typen, hun zienswijze, hun sterke eigenschappen & valkuilen etc. leiden tot wederzijds begrip en betere samenwerking.
Een basistype ontstaat al op jonge leeftijd. Elk mens begint een aangeleerde persoonlijkheid op te bouwen naarmate hij ouder wordt. Gedrag dat leidt tot 'plezier' versterkt zich op den duur, gedrag dat leidt tot 'pijn' wordt in de toekomst vermeden. Overtuigingen worden gevormd en patronen ontwikkeld door iemand wanneer die merkt dat die voor haar/ hem werken in haar/ zijn omgeving. Men ontwikkelt onbewust patronen van gedrag gebaseerd op aangeboren mogelijkheden, genen, opvoeding, cultuur etc.
De typen
Er zijn 9 typen. Het ene type is niet slechter of beter dan het andere. Elk type heeft een andere kijk (paradigma) op de wereld. En je manier van kijken bepaalt de manier waarop je handelt en met anderen communiceert. Het kan wel zo zijn dat het ene type in de ene situatie effectiever is dan een ander type. Als er een crisis is, zal een Leider/ Baas effectiever zijn dan een Stabilisator. De 9 enneagram-typen zijn:
Elk Enneagramtype heeft 2 partners. Type 7 (Levensgenieter) staat bijvoorbeeld in verbinding met 1 (Perfectionist) en 5 (Observator). Het patroon bij 7 is dat wanneer die onder druk staat, gestrest is, deze zijn toevlucht zoekt in gedrag van type 1. Is type 7 ontspannen, dan gaat deze gedrag vertonen van type 5. De invloeden van de bewegingen van spanning en ontspanning zijn belangrijk. Wanneer je weet welk basistype je bent, kun je uitzoeken door welke andere enneagramtypen je beïnvloed wordt.
De perfectionist
De perfectionist heeft een sterk besef van wat goed en fout is. Haar/ zijn oog valt direct op wat verbeterd kan worden. Zij is kritisch op zichzelf en op anderen. Belangrijke waarden zijn integriteit en eerlijkheid. De primaire drijfveer is dingen verbeteren. Kernkwaliteiten zijn betrouwbaarheid, ordelijkheid, idealisme. De Perfectionist heeft gelijk.
De Helper
De Helper of De Gever staat klaar voor anderen. Zij vindt het belangrijk dat anderen haar aardig vinden. Zij heeft verschillende soorten vrienden en kan zich makkelijk aan hen aanpassen. Ze ontwikkelt verschillende 'zelven' om aan de eisen van anderen tegemoet te kunnen komen.
De Presteerder
De Presteerder of De Winnaar of De Succesvolle werker is graag de beste in wat zij doet en wil iets bereiken. Zij zet ideeen snel om in acties. Ze wil een baan met status. Verliezers tellen niet mee.
De individualist
De Individualist of Romanticus is een echt gevoelsmens. Zij ervaart alles diep en intens. De productiviteit kan afhankelijk zijn van haar stemming. Ze heeft de voorkeur voor creatief werk. Doorsnee-banen zijn dodelijk. Zij is bijzonder.
De Observator
De Observator of Waarnemer is kalm en analytisch. Zij heeft een scherp opmerkingsvermogen. Ze kan orde scheppen in chaos. Zij heeft het door.
De Loyalist
De Loyalist of Teamplayer twijfelt wel eens en het kan een tijd duren voordat zij een besluit neemt. Soms neemt zij ook de mening van de anderen over. Je bent op je sterkst als je bondgenoten hebt. Je voelt je op je plaats in een hiërarchische omgeving. Zij doet haar plicht.
De Optimist
De Optimist of Levensgenieter ziet vaak de zonnige kant van dingen in en geniet van het leven. Zij is gelukkig. Zij heeft een actieve geest en springt heen en weer tussen verschillende ideeën. Zij is vrolijk en laat zich moeilijk vastleggen omdat ze zich niet graag beperkt. Ze is sterk in brainstormen en netwerken, waarbij ze conflicten uit de weg gaat. In lastige situaties knijpt ze er tussenuit.
De Leider
De Leider of Baas of Strijder is energiek en actiegericht. Zij benadert dingen op een alles-of-niets-manier. Ze wil sterk, eerlijk en betrouwbaar zijn. Naast zichzelf vertrouwd ze bijna niemand. Ze concentreert zich op controle.
De Bemiddelaar
De Bemiddelaar kan alle standpunten overzien en houdt niet van conflicten. Zij kan wat gemakzuchtig zijn. Ze ziet de goede en slechte kanten van een besluit. Zij is tevreden.
Wat te doen?
Kennis van de typen van het enneagram kan je helpen effectief te zijn in situaties waarin je met anderen moet samenwerken. Bijvoorbeeld hoe je communiceert en motiveert.
Communicatie: Mensen van de verschillende enneagramtypen communiceren op verschillende wijze, niet alleen in woorden, maar ook in gezichtsuitdrukking, lichaamshouding, gebaren etc. Jezelf daarop afstemmen kan ervoor zorgen dat je beter contact hebt met de ander.
Motivatie: Als je met anderen samenwerkt kan het handig zijn te weten wat een ander motiveert. Verschillende typen worden door verschillende prikkels gemotiveerd. Enen (Perfectionist) voelen zich bijvoorbeeld gestimuleerd als de kwaliteit van hun werk opgemerkt wordt en gewaardeerd wordt, terwijl 2-en (Helper) als persoon gewaardeerd wil worden. 3-en worden gemotiveerd als er concurrentie een grote rol speelt. De manier waarop mensen gemotiveerd worden, is dus voor een ieder verschillend.
Tot slot
Een leuk boek over het Enneagram is dat van Helen Palmer, 'Het enneagram in bedrijf & organisatie'. Wil je meer weten over het enneagram of over het verbeteren van de effectiviteit van jezelf en jouw organisatie? Neem tevens gerust contact op!
Gosse Korte: LinkedIN
Ik vind het erg leuk als je een reactie achterlaat op dit artikel en/of mijn blog onder de aandacht brengt bij anderen!
Welk type ben jij?
Wil je weten welk type jij bent? Dan kun je onderstaande testen invullen:
Het doel is niet zozeer om de vragenlijst in te vullen, die resulteert in een analyse en die je vertelt hoe je bent, wat je persoonlijkheid is. De vragenlijst en het model zijn namelijk niet 'de waarheid'. Het gaat om reflectie. Dat het je kan helpen om je bewuster te maken van wat je drijft en waarom je de dingen doet die je doet (gedrag) in bepaalde situaties. Wanneer je je daar bewuster van bent kan dat je helpen om in bepaalde situaties anders te handelen dan dat je automatisch gewend bent om te doen. Je 'automatische piloot' uitzetten kan ertoe bijdragen dat je in bepaalde situaties effectiever wordt. Het gaat dus om verschillende niveaus in onderstaand model van Nathans waarin niveaus van persoonlijk functioneren staan. Dat model van Nathans gebruik ik wel eens bij opleidingen om te verkennen waar gedrag vandaan komt en wat het resultaat van het gedrag is.
De essentie van het Enneagram is ontwikkeling. Het is niet de bedoeling dat je gaat denken 'ik ben nou eenmaal zo.... ze moeten me maar nemen zoals ik ben...' want daar schiet je niet veel me op. Het model is niet bedoeld om patronen van gedrag (automatische piloot) verder te fixeren, maar om er juist afstand van te kunnen nemen. Je wordt je bewust van dankpatronen en mentale gewoonten en kunt proberen die soms los te laten en minder blind te worden voor andere gezichtspunten.
Dankzij het enneagram kun je je eigen reacties leren begrijpen en zicht krijgen op wie je bent en wat je drijft. Het enneagram is niet bedoeld om mensen in hokjes te stoppen. Het enneagram helpt ons onze kwaliteiten beter te herkennen en te gebruiken en onze valkuilen onder ogen te zien en te overwinnen. Je kunt mogelijk afstand nemen van eigen automatismen en op een bepaalde situatie reageren in plaats van op de door het type ingegeven interpretatie van de situatie. Daarmee kun je je persoonlijke effectiviteit vergroten. Bovendien kan kennis van andere typen, hun zienswijze, hun sterke eigenschappen & valkuilen etc. leiden tot wederzijds begrip en betere samenwerking.
Een basistype ontstaat al op jonge leeftijd. Elk mens begint een aangeleerde persoonlijkheid op te bouwen naarmate hij ouder wordt. Gedrag dat leidt tot 'plezier' versterkt zich op den duur, gedrag dat leidt tot 'pijn' wordt in de toekomst vermeden. Overtuigingen worden gevormd en patronen ontwikkeld door iemand wanneer die merkt dat die voor haar/ hem werken in haar/ zijn omgeving. Men ontwikkelt onbewust patronen van gedrag gebaseerd op aangeboren mogelijkheden, genen, opvoeding, cultuur etc.
De typen
Er zijn 9 typen. Het ene type is niet slechter of beter dan het andere. Elk type heeft een andere kijk (paradigma) op de wereld. En je manier van kijken bepaalt de manier waarop je handelt en met anderen communiceert. Het kan wel zo zijn dat het ene type in de ene situatie effectiever is dan een ander type. Als er een crisis is, zal een Leider/ Baas effectiever zijn dan een Stabilisator. De 9 enneagram-typen zijn:
- De Perfectionist
- De Helper, de Gever
- De Presteerder, De Succesvolle werker
- De Individualist, De Romanticus
- De Waarnemer, De Observator
- De Loyalist, De Teamplayer
- De Levensgenieter, De Optimist, De Hedonist
- De Baas, De Leider, De Strijder
- De Bemiddelaar, De Stabilisator
Elk Enneagramtype heeft 2 partners. Type 7 (Levensgenieter) staat bijvoorbeeld in verbinding met 1 (Perfectionist) en 5 (Observator). Het patroon bij 7 is dat wanneer die onder druk staat, gestrest is, deze zijn toevlucht zoekt in gedrag van type 1. Is type 7 ontspannen, dan gaat deze gedrag vertonen van type 5. De invloeden van de bewegingen van spanning en ontspanning zijn belangrijk. Wanneer je weet welk basistype je bent, kun je uitzoeken door welke andere enneagramtypen je beïnvloed wordt.
De perfectionist
De perfectionist heeft een sterk besef van wat goed en fout is. Haar/ zijn oog valt direct op wat verbeterd kan worden. Zij is kritisch op zichzelf en op anderen. Belangrijke waarden zijn integriteit en eerlijkheid. De primaire drijfveer is dingen verbeteren. Kernkwaliteiten zijn betrouwbaarheid, ordelijkheid, idealisme. De Perfectionist heeft gelijk.
De Helper
De Helper of De Gever staat klaar voor anderen. Zij vindt het belangrijk dat anderen haar aardig vinden. Zij heeft verschillende soorten vrienden en kan zich makkelijk aan hen aanpassen. Ze ontwikkelt verschillende 'zelven' om aan de eisen van anderen tegemoet te kunnen komen.
De Presteerder
De Presteerder of De Winnaar of De Succesvolle werker is graag de beste in wat zij doet en wil iets bereiken. Zij zet ideeen snel om in acties. Ze wil een baan met status. Verliezers tellen niet mee.
De individualist
De Individualist of Romanticus is een echt gevoelsmens. Zij ervaart alles diep en intens. De productiviteit kan afhankelijk zijn van haar stemming. Ze heeft de voorkeur voor creatief werk. Doorsnee-banen zijn dodelijk. Zij is bijzonder.
De Observator
De Observator of Waarnemer is kalm en analytisch. Zij heeft een scherp opmerkingsvermogen. Ze kan orde scheppen in chaos. Zij heeft het door.
De Loyalist
De Loyalist of Teamplayer twijfelt wel eens en het kan een tijd duren voordat zij een besluit neemt. Soms neemt zij ook de mening van de anderen over. Je bent op je sterkst als je bondgenoten hebt. Je voelt je op je plaats in een hiërarchische omgeving. Zij doet haar plicht.
De Optimist
De Optimist of Levensgenieter ziet vaak de zonnige kant van dingen in en geniet van het leven. Zij is gelukkig. Zij heeft een actieve geest en springt heen en weer tussen verschillende ideeën. Zij is vrolijk en laat zich moeilijk vastleggen omdat ze zich niet graag beperkt. Ze is sterk in brainstormen en netwerken, waarbij ze conflicten uit de weg gaat. In lastige situaties knijpt ze er tussenuit.
De Leider
De Leider of Baas of Strijder is energiek en actiegericht. Zij benadert dingen op een alles-of-niets-manier. Ze wil sterk, eerlijk en betrouwbaar zijn. Naast zichzelf vertrouwd ze bijna niemand. Ze concentreert zich op controle.
De Bemiddelaar
De Bemiddelaar kan alle standpunten overzien en houdt niet van conflicten. Zij kan wat gemakzuchtig zijn. Ze ziet de goede en slechte kanten van een besluit. Zij is tevreden.
Wat te doen?
Kennis van de typen van het enneagram kan je helpen effectief te zijn in situaties waarin je met anderen moet samenwerken. Bijvoorbeeld hoe je communiceert en motiveert.
Communicatie: Mensen van de verschillende enneagramtypen communiceren op verschillende wijze, niet alleen in woorden, maar ook in gezichtsuitdrukking, lichaamshouding, gebaren etc. Jezelf daarop afstemmen kan ervoor zorgen dat je beter contact hebt met de ander.
Motivatie: Als je met anderen samenwerkt kan het handig zijn te weten wat een ander motiveert. Verschillende typen worden door verschillende prikkels gemotiveerd. Enen (Perfectionist) voelen zich bijvoorbeeld gestimuleerd als de kwaliteit van hun werk opgemerkt wordt en gewaardeerd wordt, terwijl 2-en (Helper) als persoon gewaardeerd wil worden. 3-en worden gemotiveerd als er concurrentie een grote rol speelt. De manier waarop mensen gemotiveerd worden, is dus voor een ieder verschillend.
Tot slot
Een leuk boek over het Enneagram is dat van Helen Palmer, 'Het enneagram in bedrijf & organisatie'. Wil je meer weten over het enneagram of over het verbeteren van de effectiviteit van jezelf en jouw organisatie? Neem tevens gerust contact op!Gosse Korte: LinkedIN
Ik vind het erg leuk als je een reactie achterlaat op dit artikel en/of mijn blog onder de aandacht brengt bij anderen!
Lezers van dit artikel hebben ook onderstaande artikelen gelezen:
Reacties