Bullshit management! (Samenvatting) - Jos Verveen

Bullsh!t management is een geestig en (h)eerlijk managementboek waarin terecht gesteld wordt dat organiseren helemaal niet zo ingewikkeld is en dat we daarom vele organisatiemodellen & methoden (waarvan helemaal niet zijn vastgesteld dat die een nuttige bijdrage leveren aan het succes van de organisaties) helemaal niet nodig hebben. Organiseren is, aldus Jos Verveen, gewoon logisch nadenken, consequent zijn en je eigen  principes niet loslaten. Stel jezelf vragen als "Waarom doen we dit?" en "Waaruit is gebleken dat dat werkt?" voordat je in je organisatie overweegt een bepaald model (bijvoorbeeld INK-model) of methode (bijvoorbeeld Competentiemanagement of Prestatiebeloning) te gaan toepassen. Zijn we in de Nederlanden zo productief dankzij onze organisatiemodellen/ -metoden en management of zijn we zo productief ondanks die organisatiemodellen/ -methoden en management? Is de stijgende productiviteit de laatste decennia te danken aan uitstekend organiseren (centralisatie, schaalvergroting, matrixstructuren, competentiemanagement etc.) of is het te danken aan automatisering, mechanisering, opleiding, kunstmest etc.?

Management als wetenschap?
Management is "de wetenschap" van "het voor elkaar krijgen" of "het organiseren". De uitvinder van organisatiewetenschappen is Frederick Winslow Taylor (1856-1915). Hij was het die middels onderzoek had aangetoond dat door scheiding van denken (management) en doen (uitvoerders) de rendementen van de organisatie verbeterd konden worden. Taylor heeft echter wel zijn onderzoeksgegevens moeten manipuleren om dat te bewijzen. (Er lopen nogal wat "Diederik Stapeltjes" rond in de bedrijfskunde) Taylor heeft gesjoemeld. En Jos Verveen legt mooi uit dat ook latere volgers van Taylor, bijvoorbeeld Peters en Waterman, gemanipuleerd hebben met de onderzoeksgegevens. Deze McKinsey adviseurs (u weet wel, dat adviesbureau dat Enron, ABN AMRO, Fortis etc. bijna continu van advies voorzag) schreven het boek In search of excellence en moesten sjoemelen met data om de door hun beschreven excellente organisaties als excellent te kunnen aanmerken. Ook voor andere organisatieweterschappers zoals Kotler, Porter, Deming, Juran, Hamel, Prahalad, geldt dat hun theorie nimmer is bewezen en dat de werking van hun modellen & methoden nimmer is aangetoond. Er is bijvoorbeeld nergens bewijs te vinden dat organisaties die werken met/ volgens de vijf-krachtenanalyse van Porter succesvoller zijn dan bedrijven die er niet mee werken. Nimmer is aangetoond dat organisaties die werken volgens de principes van competentiemanagement succesvoller zijn dan bedrijven die dit niet doen. Etc.

Organisatiekunde/ Organisatiemanagement/ Organisatiewetenschap is een economische wetenschap die, net als Economie, achteraf verklaringen probeert te zoeken voor verschijnselen die zich in het verleden binnen organisaties hebben voorgedaan. En hoe inspirerend die voorbeelden soms ook zijn, enige voorspellende waarde voor de toekomst hebben ze niet. Organisatieadviseurs zijn bijvoorbeeld net economen, over de oorzaken voor de kredietcrises en bankcrises is men het op (hele) grote lijnen met elkaar eens, maar over de oplossing...... De oplossing bestaat ook niet en zal nooit gevonden worden. Al wordt dat door sommige organisatieadviseurs en organisatiemodellen wel gepretendeerd.

Oorzaak en gevolg
Een ander punt van kritiek van Verveen op bedrijfskundige onderzoeken is dat oorzaak-gevolg snel omgedraaid dreigen te worden. Denk bijvoorbeeld aan het onderzoek "From good to great". (Zie: http://gossekorte.blogspot.nl/2010/03/from-good-to-great.html) Excellent presterende bedrijven blijken volgens dat onderzoek niveau-5 leiders te hebben. Dat wil niet zeggen dat door niveau-5 leiders excellent presterende organisaties ontstaan. Vergelijk het met een onderzoek naar Hitler en Stalin. Wat voor kenmerken hebben deze twee afschuwelijke leiders van de vorige eeuw gemeen? Ze hadden allebei een snor, waren allebei katholiek opgevoed, hadden allebei op jonge leeftijd hun vader verloren etc. Dat wil echter niet zeggen dat een katholieke man met een snor die op jonge leeftijd zijn vader heeft verloren een afschuwelijke leider zal worden. Oorzaak-gevolg worden snel omgedraaid. Bovendien lopen er waarschijnlijk bij heel veel andere bedrijven ook niveau-5 leiders rond maar die bedrijven presteren niet excellent. Dergelijke bedrijfskundige onderzoeken moeten dus altijd kritisch en met gezonde argwaan gelezen worden! Laat je erdoor inspireren maar neem het niet voor waar aan!

Metamodel
Sommige wetenschappers en adviseurs proberen alle theorieën en modellen die ooit zijn ontwikkeld, en waarvan nimmer is vastgesteld dat ze waar zijn, aan elkaar te knopen. Simpel gezegd, zoals de evolutietheorie dat in de biologie doet. Het resultaat bestaat uit uiterst ingewikkelde metamodellen met bijbehorende termen en dwarsverbanden, waarbij de meeste tijd van de bedenker en verkoper ervan, en de toehoorder of cursist uitgaat naar het begrijpen van het model in plaats van het begrijpen van de werkelijkheid. Een model is namelijk een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. De complexe werkelijkheid van organisaties laat zich ook niet in een allesomvattend metamodel vangen.

Denk zelf na!
Jos Verveen legt in Bulsh!t management aan de hand van voorbeelden hoe (met name in grotere organisaties?) onlogisch en inconsequent we bezig zijn:

• een directeur van een goed doel die een paar ton verdient
• Voor een nieuw logo 200.000 euro op tafel leggen
• Een cursus humor op de werkvloer
• Een woningcooperatie die een passagiersschip koopt
• Als school zoveel begeleidings- en ontwikkerlingsformulieren naar bedrijven sturen dat ze geen stagiairs meer willen
• Een missie en visie van 13 pagina's
• etc.

Maar waar draait het nu eigenlijk om bij organisaties? Hebben de organisaties haarscherp op hun netvlies waar ze het voor doen? WAT VIND JE!? Zoals de bakker die brood bakt, omdat hij gek op brood en bakken is en vindt dat mensen het lekkerste brood op tafel verdienen. Of een thuiszorgorganisatie die vindt dat ieder mens recht heeft op liefde en dat die liefde zich vertaald in aandacht. En dat deze thuiszorgorganisatie vindt dat die aandacht moet worden gegeven door medewerkers van die thuiszorgorganisatie, als dat niet meer gegeven kan worden door familie en vrienden. Er vervolgens de organisatie daarop inricht! Bijvoorbeeld Buurtzorg. Als u scherp voor ogen hebt waar het in essentie om draait, kan een kind de was doen. Is organiseren logisch nadenken. Er bestaan honderdduizenden manieren om te organiseren. Er bestaan geen wetmatigheden en er is geen 1 beste oplossing. Er zijn heel veel goede oplossingen.

Sommige organisaties worden "dood-gemanaged". Onderzoek laat zien (zie Daniel Pink Drive) dat plezier in het werk voor de meeste mensen belangrijker is dan geld, status en prestige. Tevens laat het onderzoek zien dat bijna 40% van de Nederlanders geen plezier heeft in het werk. Ontevreden mensen werken gemiddeld vaker bij grotere organisaties. En laat nou juist bij deze organisaties alles draaien om... management! Tevens blijkt dat 85% ervaart dat de hoeveelheid management ie toegenomen, dat 63% stelt dat dit heeft geleid tot minder werkplezier, dat 40% vindt dat de manager onvoldoende op de hoogte is, en dat 15% zelfs denkt dat de manager "geen flauw benul heeft". Tevens blijkt dat hoe meer managers, hoe lager de productiviteit en hoe minder innovaties! Een organisatie kan volgens Verveen prima zonder management indien 1. men scherp voor ogen heeft waar het omdraait en 2. als er uitstekende mensen werken.

Bulshit management! is een geestig en nuchter boek over organiseren en management. In de stijl van Eckart's Notes, Fred Lee, Ben Kuiken, Semco-stijl, Ken Blanchard etc. Leuk!

Wil je meer weten over "hoe te organiseren" of over "hoe veranderingen binnen organisaties te realiseren"? Neem dan gerust contact op.

Gosse Korte: LinkedIN

Zoektermen: Organisatiekunde, "gosse korte", "gj korte"