Zes denkhoeden van Edward de Bono

Tot voor kort had ik nog nooit gehoord van de denkhoeden van De Bono. Weer iets met kleuren...... dacht ik nog. Het concept van de zes denkhoeden is 'een gereedschap' om het denken te bevorderen, aldus Edward de Bono. Volgens de Bono gebruiken we onze hersen-denkcapaciteit maar marginaal. Maar door andere perspectieven en paradigma's te kunnen hanteren, kunnen we veel effectiever gaan denken. En denken is een skill, aldus de Bono. Het valt te leren. Denken moet geleerd worden om intelligentie/ IQ te benutten. 

Een een techniek/ gereedschap om effectief te denken is dus die van de zes denkhoeden. Met het gereedschap van de 6 hoeden kun je vergaderingen verkorten, ideeën verbeteren etc. Het idee is om met een groep mensen via dat gereedschap van de zes denkhoeden naar de wereld/ de werkelijkheid/ thema/ idee te kijken. Een kleur hoed staat voor een bepaald perspectief op het onderwerp. Iedereen zet tegelijkertijd die ene kleur hoed op en kijkt & denkt tegelijkertijd met elkaar via die denkhoed naar de wereld/ werkelijkheid en wisselt gedachten uit. Dus een denkhoed richt je en elkaars aandacht. De Bono noemt dat parallel denken, mensen denken samen tegelijkertijd, dezelfde kant op met behulp van 1 hoed tegelijkertijd. Samenwerkend denken. Dus niet argumenten voor iets en tegen iets uitwisselen (A tegen B), maar A en B samen denken. Zie onderstaande linker foto. Om dezelfde kant op te denken heb je richting nodig. De hoeden geven richting door 1 denkhoed tegelijkertijd op te hebben. De situatie wordt zo, vanuit verschillende perspectieven die gezamenlijk tegelijkertijd na elkaar gehanteerd worden, verkend.

Wat zijn de verschillende denkhoeden?

Er is een witte hoed. Wit staat voor de kleur van papier en daarmee voor informatie. Met deze denkhoed op wordt de situatie verder uitgedacht door informatie uit te werken: beschikbare informatie, nodige informatie, ontbrekende informatie, hoe informatie verkrijgen etc. Met deze hoed op ben je een soort Sherlock Holmes. 'What are the facts my dear Watson?'

De rode hoed: rood staat voor warm, gevoel, intuïtie, emotie. Met de rode hoed kun je met je onderbuik uitspraken doen over het idee/ het thema etc. 'Volgens mij klopt het niet'. 'Ik vind het niets'. Intuïtie en onderbuik zijn zinvol om in te brengen in een gezamenlijk denk-sessie. Je kunt dan zeggen wat je voelt zonder dat je het perse nader hoeft te verklaren. Soms is je intuitie goed zonder dat je het gelijk kan verklaren, namelijk. Malcom Gladwell heeft daar een mooi boek over geschreven, genaamd Intuïtie. 

De zwarte hoed: zwart staat voor voorzichtigheid, risico-analyse, kritisch, evaluerend etc. Zwart is een zeer nuttige hoed omdat het ons beschermt tegen van alles en nog wat...... 

De gele hoed: geel staat voor denken vanuit het logische positieve. Zoeken naar voordelen doe je bij deze kleur. Hoe kan iets slagen? Wat zijn logische redenen voor iets om te kunnen werken. Wat zijn de voordelen? Met onze verliesaversie, hetgeen mens-eigen is, is deze hoed tegennatuurlijk voor mensen om op te zetten. 

De groene hoed: groen staat voor begroeiing, energie, groei, takken etc. De groene hoed is de creatieve hoed. Iedereen die die hoed op heeft wordt verwacht creatief te zijn. Nieuwe ideeën, alternatieven, mogelijkheden bedenken. Denken in kansen/ mogelijkheden. Door creatief te denken en in kansen te denken kom je verder/ boek je vooruitgang. Formuleer een gewaagde visie/ hypothese met betrekking tot de situatie en verken die verder met elkaar.

De blauwe hoed: blauw is de kleur van lucht, overzicht, van de regisseur. Met de blauwe hoed overzie je het denkproces. Hoe definiëren we de situatie, wat willen we opleveren etc.



Wat kun je ermee, met de 6 denkhoeden van De Bono?
Je kunt met de zes denkhoeden dus gezamenlijk parallel denken, samen dezelfde kant op denken. Tegelijkertijd, samenwerkend denken waardoor brainstorm-sessies, vergaderingen, heisessies etc. veel effectiever en efficiënter verlopen. 1 denkrichting tegelijkertijd door intuïtie (rood), risico-analyse (zwart), creativiteit (groen) etc. te scheiden. Niet alles tegelijkertijd doen. Niet alle wijzen van denken op 1 moment doen. Daardoor zijn de uitkomsten van het denkproces beter, hoger, effectiever. Mensen kunnen volgens de Bono niet goed denken wanneer ze alle 6 hoeden tegelijkertijd op hebben terwijl we dat in de praktijk wel vaak aan het doen zijn.

Tevens worden door de hoeden ego's ook min of meer uitgeschakeld in een bijeenkomst. De bijdrage wordt niet meer bepaald door een ego maar door je bijdrage aan het denkproces vanuit een perspectief/ kleur. Geen ego-gevecht maar samenwerkend denken.

De hoeden van de Bono worden in de Improve-fase van de DMAIC van Lean Six Sigma nogal eens gebruikt om te voorkomen dat goede oplossingen snel worden afgeschoten.

In welke volgorde kun je de hoeden gebruiken? 
In een korte vergadering kun je ervoor kiezen om niet alle maar enkele hoeden op te zetten, afhankelijk van je doel en het thema. Bijvoorbeeld in een sessie alleen de groene en zwarte hoed opzetten.Je kunt ook systematisch alle hoeden na elkaar gebruiken. Bijvoorbeeld na elke 3 minuten een andere hoed opzetten.

Er is niet een goede of foute volgorde in kleuren van hoeden. De blauwe hoed is wel een logische hoed om mee te beginnen omdat je daarmee het denkproces kan inrichten. Je kunt ook eindigen met de blauwe hoed om te reflecteren op wat opgeleverd en gebeurt is. Wanneer je met elkaar een bepaald thema/ idee wilt beoordelen kun je na de blauwe hoed, de gele opzetten (voordelen, is het idee de moeite waard?) en dan de zwarte (nadelen) en dan de groene (hoe kunnen we de nadelen overwinnen). Wanneer er veel 'historie' is binnen een groep mensen omtrent een thema en men moet het met elkaar zien te rooien dan is het misschien verstandig om te beginnen met de rode hoed (gevoel, intuïtie, onderbuik) en eindigen met de rode hoed (hoe vond men het denkproces en de bijeenkomst gaan).

Meer weten over de denkhoeden van de Bono?
Wil je meer weten over de denkhoeden van de Bono of wil je het toepassen binnen je eigen praktijk om effectiever en succesvoller te zijn? Neem dan contact op: bericht2enAbel@hotmail.com

Ik vind het erg leuk als je een reactie achterlaat op dit artikel en/of mijn blog onder de aandacht brengt bij anderen!